Drie experten van Thomas More houden kunstmatige intelligentie onder een menselijke loep.

Apocalyptisch of constructief? Verlieslatend of tijdsbesparend? Science of fiction? Een wereld met artificial intelligence (AI) stelt vragen. Beknot het onze creativiteit? Doet het jobs verdwijnen? Moet de hogeschool het omarmen? De antwoorden komen niet van ChatGTP, wel van drie gebruikers. De ene al wat meer verslaafd dan de andere. Vince Buyssens is strateeg in creatieve technologie. Sarah Moens is juriste en hoofd van de business opleidingen in Mechelen. En Bert Van Thilborgh is trendwatcher. Ze blikken terug, observeren het nu en kijken uit naar wat komt.

‘In 1997 versloeg een schaakcomputer wereldkampioen Garri Kasparov. Rond die tijd kon ik dankzij de gps de file vermijden’, vertelt Bert Van Thilborgh. ‘Het waren voor mij de eerste tastbare vormen van kunstmatige intelligentie. Een computer die wordt gevoed met data, die zelf leert en heel snel ageert. Nu luisteren we naar het nieuwe nummer van The Beatles en zien we Charlie Chaplin binnenkort terug op het scherm. De AI-golf kabbelt al lang, maar krijgt plots bijzonder veel tractie.’ Vince Buyssens voert via zijn smartphone conversaties met Scarlett Johansson en voorspelt dat we hetzelfde zullen doen tegen een urne, met de stem van onze dierbare. ‘Het gaat inderdaad enorm snel. Zelfs als techneut vind ik het overweldigend’, zegt Buyssens. ‘AI kan fundamenteel alles wat wij kunnen tien keer sneller en beter. Dat is ongezien. Bijblijven is onmogelijk. En elke dag wakker worden met fomo is onhoudbaar.’

De nieuwe wereld

Vince Buyssens heeft daarom een missie: hij wil de creatieve sector in de brede zin begeleiden om AI op een gestage manier te implementeren. Ook zijn studenten bij Thomas More ondersteunt hij. Een rol die het onderwijs ook op hoger niveau moet invullen? Sarah Moens: ‘Wij willen onze studenten opvoeden tot professionals die hun eigen weg kunnen zoeken. Ook in een universum vol kunstmatige intelligentie. Onze docenten moeten zich daarom bewust zijn van wat er kan met AI. Ook ons evaluatiesysteem stemmen we dus best af op deze nieuwe wereld. Door het te omarmen, kunnen we de voordelen aan de studenten overbrengen, maar ook de risico’s. Ik denk aan inclusie en privacy, het ethische verhaal. Want daarin schuilt het grootste gevaar van AI.’

Let’s do boekenclub

Bert Van Thilborgh pakt het zo aan: ‘Ik vraag mijn studenten niet meer om samenvattingen te maken, maar laat hen vragen stellen. Zo verscherp ik hun kritische kijk. Ja, ChatGTP maakt ons lui. Net daarom moeten we slim blijven.’ Ook Buyssens gelooft in het trainen van die reflex: ‘Ik zeg hen: check de nieuwste film van David Lynch, ga naar dat museum of in plaats van die Engelse paper te schrijven, let’s do boekenclub. Studeren is veel meer dan het aanleren van praktische skills. Het is je referentiekader verbreden. Het is leren cureren. Het is ook nee durven zeggen tegen AI. Het is onze studenten zelfs leren opnieuw met de hand te schrijven. Ik zie AI als het beginpunt van iets nieuws.’

(De)connecteren

Webdesigners schakelen artificial intelligence in om sites te bouwen en copywriters om persberichten te schrijven. Volgens OESO dreigt zesentwintig procent van de jobs in België vervangen te worden door AI. Wie heeft te vrezen? Moens: ‘Het klopt dat de rol van boekhouder niet meer is wat hij twintig jaar geleden was. Alles verandert en dat is normaal.’ Buyssens vult aan: ‘Ik zie bij marketeers en in communicatiewereld de rol van juniors wegvallen. Daarom: is het nog zinvol SEO of HTML te doceren? Ziedaar de gigantische uitdaging voor scholen.’ Trendwatcher Van Thilborgh: ‘Ja, de arbeidsmarkt verandert. Dat is altijd zo geweest en dat zal zo blijven. Maar in de zorgsector is de evolutie opmerkelijk. Die wordt steeds zwaarder belast. Het valt me trouwens op dat ons hoofd zegt meer te connecteren, maar ons hart vraagt te deconnecteren. Vandaag is er veel eenzaamheid. Ik vind dat best bijzonder, want we hebben zoveel technologie om met elkaar te communiceren...’

Slimmer dan de mens?

Vraag een chatbot naar een nadeel van artificial intelligence en die zal antwoorden: het verlies van persoonlijk contact. Buyssens: ‘AI kan dus een urne doen babbelen en een persoonlijkheid geven. Het lijkt alsof materie een ziel krijgt. Het kan je iets doen voelen. Is dat misleidend? Ik vind dat superinteressant om daarover te filosoferen.’ Moens benadrukt dat de menselijke factor binnen het juridische kader aandacht krijgt. ‘Recent ondertekenden de VS, de EU en China de Bletchley Declaration, een intentieverklaring over een veilige ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. Want wat als AI slimmer wordt dan de mens? Dat zijn blijkbaar toch reële gevaren. Die heeft men nu erkend. Het is nog geen bindende wetgeving, maar het is wel belangrijk dat er op internationaal niveau aan gewerkt wordt.’ ‘Toch mogen we niet blind zijn voor de politieke ondertoon van dit verhaal’, vult Buyssens aan. ‘Het is misschien niet zoals in China, waar ze werken met een sociaal kredietsysteem. Bij ‘slecht gedrag’ zakken je punten en mag je de hogesnelheidstrein bijvoorbeeld niet meer nemen. In Europa is dat meer gedecentraliseerd, minder zichtbaar. De fiscus gebruikt AI, onze verzekeraars gebruiken het,...’

AI-deaal scenario

‘Net zoals kernenergie heeft AI een dual use’, concludeert ​ Van Thilborgh. ‘Ik ben niet tegen technologie, ik ben voor vooruitgang en een kritische benadering.’ Buyssens besluit op zijn beurt: ‘AI is geen oracle of truth. Het is een redeneer partner. Je hebt altijd mensen nodig. Want als alles geautomatiseerd wordt, is dat wel een probleem.’ Tot slot Moens: ‘Ik heb vertrouwen in de toekomst. Ik kijk vooral uit naar wat dit systeem allemaal zal kunnen. Hoe we binnen tien jaar zullen terugkijken op hoe AI ons leven en vooral dat van de studenten en docenten veranderd heeft.’